Felix Reda

Update van 25 mei 2018, 13:37: de regeringen van de lidstaten hebben vandaag hun standpunt over de hervorming van het auteursrecht aangenomen, zonder significante wijzigingen in de uploadfilters en linkbelastingsbepalingen. Het is nu aan het Parlement om ze tegen te houden.

Sinds de inwerkingtreding van de algemene verordening gegevensbescherming (AVG, engels: General Data Protection Regulation, GDPR) van de EU, op vrijdag 25 mei, ondervinden mensen over de hele wereld wat ze moeten doen om aan de AVG te voldoen, die vrijdag van toepassing zal worden — en velen vinden dat ze wensen dat ze zelf betrokken waren bij het debat toen de wet werd vastgesteld meer dan twee jaar geleden. Een brede maatschappelijke discussie over de finesses ervan gebeurt wanneer het te laat is om wijzigingen aan te brengen of om opheldering te vragen — een gemiste kans, zelfs voor een wet die ik steun.

Wat het auteursrecht betreft, heeft u NU de kans om invloed uit te oefenen — een kans die we over twee jaar al lang kwijt zijn, terwijl we allemaal “plotseling” voor de uitdaging staan om uploadfilters en de “linkbelasting” te moeten implementeren — of nieuwe beperkingen ervaren over wat we kunnen doen met behulp van de webservices waarop we vertrouwen.

In schril contrast met de GDPR zijn experts het er bijna unaniem over eens dat de wet op de auteursrechtenhervorming, zoals die nu is, echt slecht is. Waar in het geval van de GDPR de EU-instellingen veel veranderingen hebben doorgevoerd ten opzichte van het gezamenlijke lobbywerk van grote zakelijke belangen, staan ze bij de hervorming van het auteursrecht op het punt hen precies te geven wat ze willen.

Het Parlement en de Raad hebben meer dan anderhalf jaar tijd gehad om de onmiskenbare tekortkomingen van het Commissievoorstel op te lossen — maar ondanks hun toenemende complexiteit voldoen de laatste ontwerpen van beide instellingen niet aan de basiseisen van werkbaarheid en evenredigheid. Hier is de stand van zaken in beide instellingen:

cc-by Oli R

I. Europese Raad: de regeringen van de lidstaten

Op vrijdag 25 mei probeerde de Raad van de Europese Unie, onder het Bulgaarse voorzitterschap (opnieuw) het standpunt van de Raad af te ronden.

Hun laatste voorstel zou nog steeds internetplatforms dwingen om censuurmachines te implementeren — en maakt een totale puinhoop van het geplande aanvullend auteursrecht voor nieuwssites door elke lidstaat toe te staan het op een andere manier te implementeren.

28 verschillende linkbelastingen

De Duitse regering staat een overeenkomst in de weg over de soorten nieuwsfragmenten die onder de “linkbelasting” vallen en dus een vergoeding voor moet worden betaald wanneer ze worden gedeeld: ze staan erop dat of een fragment een originele intellectuele creatie vormt door zijn auteur, of niet, niet een criterium mag zijn.

Om hen tevreden te stellen heeft de Europese Raad nu voorgesteld het besluit hierover aan elk land zelf over te laten. Het delen van “niet-substantiële” fragmenten van een artikel moet vrij te gebruiken blijven. Echter, het wordt aan elke lidstaat zelf overgelaten om te bepalen welke tekstfragmenten op zichzelf al dan niet een creatieve prestatie zijn (die de “hoogte van de schepping” al dan niet hebben bereikt) of die geen “onafhankelijke economische waarde hebben” — of zelfs beiden (Overweging 34a).

Uiteraard is dit fundamenteel in tegenspraak met het doel om een digitale interne markt (‘Digital Single Market’) met gemeenschappelijke regels tot stand te brengen, zoals duidelijk in de titel staat aangegeven. In plaats van een Europa-brede duidelijkheid, krijgen we straks 28 verschillende interpretaties. In de praktijk zal de meest extreme versie de de-facto standaard worden: om rechtszaken te voorkomen, zullen internationale internetplatforms zich aan de strengste van alle nationale implementaties houden.

Daarnaast blijft het een open vraag of het ook eenvoudige links zal betreffen, omdat ze meestal de titel van de gelinkte pagina bevatten. Het is niet vanzelfsprekend dat de titel van een artikel als “niet substantieel” telt. We kunnen uitgebreide rechtszaken en jarenlange juridische onzekerheid rond hyperlinks verwachten wanneer deze versie van de wetstekst wordt aanvaard.

U hoeft niet te filteren, maar als u dat niet doet wordt u vervolgd

Het Bulgaarse voorzitterschap is het eens met het doel van de Europese Commissie om internetplatforms te dwingen alle uploads van gebruikers te controleren om te proberen vermeende inbreuk op het auteursrecht op voorhand te voorkomen, ook al zal dat onvermijdelijk leiden tot verwijderingen van totaal legale vormen van vrije meningsuiting. Maar ze beseffen dat je dit niet zomaar op schrift kunt stellen, dat zou in strijd zijn met de bestaande Europese wetgeving en het Handvest van de grondrechten van de EU.

Hun “oplossing”: maak platforms rechtstreeks aansprakelijk voor alle inbreuk op het auteursrecht door hun gebruikers, en bied aan dat ze die onredelijke aansprakelijkheid kunnen voorkomen als ze kunnen aantonen dat ze alles hebben gedaan om te voorkomen dat auteursrechtelijk beschermde inhoud online wordt weergegeven, namelijk door gebruik van uploadfilters (artikel 13, lid 4). Welke natuurlijk volledig onverplicht blijven! ‘Wink, wink, nudge, nudge’.

Helaas is het enige overgebleven punt van onenigheid in de Europese Raad of dit voorstel al erg genoeg is, of nog erger gemaakt moet worden.

Waar de lidstaten staan

Dit is wat we weten over het standpunt van de regeringen van de afzonderlijke lidstaten over de meest recente voorstellen:

Enkele van de ergste overtreders

• Duitsland staat een overeenkomst over wat de “linkbelasting” zou moeten dekken in de weg (zie hierboven).
• Oostenrijk en Italië willen de duur van de “linkbelasting” verlengen.
• Frankrijk, Italië, Spanje en Portugal willen uploadfilters opdringen aan platforms zonder winstoogmerk (zoals Wikipedia) en aan platforms die slechts kleine hoeveelheden auteursrechtelijk beschermde inhoud bevatten (zoals start-ups). Zelfs als platforms filteren, moeten ze nog steeds aansprakelijk worden gesteld voor inbreuken op het auteursrecht van hun gebruikers naar het burgerlijk recht, alleen niet meer onder het strafrecht.
• Hongarije was vroeger tegen de “linkbelasting”, maar is nu volledig voorstander, waardoor Duitsland de meerderheid krijgt die het nodig heeft om dit door te drukken.

* * *

II. Europees Parlement: uw rechtstreeks gekozen vertegenwoordigers

Europarlementariër Axel Voss heeft onlangs een nieuwe versie van de tekst vrijgegeven, waarvan hij wil dat de Commissie juridische zaken [van het Europees Parlement] deze goedkeurt bij hun aanstaande stemming op 20 en 21 juni. Na deze stemming zijn substantiële wijzigingen in deze wet vrijwel onmogelijk.

Wetgevend wensdenken

Het laatste ontwerp van de heer Voss breidt de reikwijdte van het voorstel voor censuurmachines uit naar alle webplatforms, die (a) erop gericht zijn om auteursrechtelijk materiaal dat door gebruikers is geüpload toegankelijk te maken en (b) die inhoud te “optimaliseren”. Wat wordt verstaan onder optimaliseren? Uit een lange lijst met acties blijkt dat het “weergeven” van de uploads platforms al wettelijk aansprakelijk stelt voor eventuele auteursrechtinbreuken (Overweging 37a).

In de versie van de heer Voss kunnen webservices zelfs aansprakelijkheid niet ontlopen door uploadfilters te introduceren. Om zichzelf te beschermen tegen vervolging, zouden ze licenties van alle rechtenhouders op deze planeet moeten verwerven voordat ze content van gebruikers online laten gaan, voor het geval dat de upload (delen van) hun werk kan bevatten.

Hij beweert ook dat geautomatiseerde controle van alle uploads op inbreuk van het auteursrecht op de een of andere manier geen “algemene monitoring” vormt, wat verboden is door de richtlijn elektronische handel — dit is niets anders dan wetgevend wensdenken (Overweging 39).

Wat de “linkbelasting” betreft, probeert Voss de Europese nieuwsmedia nog steeds te dwingen tot een kartel waar ze niet uit kunnen breken — alleen nu op een andere manier. Nadat zijn plan om het naburige recht onvervreemdbaar te maken op veel weerstand stuitte, probeert hij er nu voor te zorgen dat nieuwsmedia aan zoekmachines geen gratis licenties kunnen verlenen door te stellen dat “vermelding in een zoekmachine niet als een eerlijke en evenredige vergoeding moet worden beschouwd [voor het gebruik van fragmenten]” (Overweging 32).

Waar de Europese Fracties staan

* * *

Op 20 en 21 juni beslist de EU over:

• Zullen domme robots beslissen wat we wel en niet kunnen uploaden — krijgen we censuurmachines in Europa?
• Zal onze vrijheid om online nieuws te delen worden beperkt door een “linkbelasting”?

Als u tegen deze ideeën bent, kunt u nu van u laten horen bij uw gekozen vertegenwoordigers in het Europees Parlement. Met de ChangeCopyright-tool van Mozilla kunt u ze gratis bellen!

To the extent possible under law, the creator has waived all copyright and related or neighboring rights to this work.